Γράφει η Ψυχολόγος του Mama’s Stories Δ.Καραμποίκη
Σύμφωνα με τη θεωρία της Κοινωνικής Μάθησης του Bandura (1969, 1986) τα παιδιά υιοθετούν ενήλικους ρόλους μέσω των διαδικασιών της παρατήρησης και της μίμησης. Αυτό σημαίνει πως τα παιδιά παρατηρούν προσεκτικά τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι γoνείς, και κυρίως ο γονέας του ίδιου φύλου, και στη συνέχεια μιμούνται τις συμπεριφορές αυτές. Η διαδικασία αυτή αρχίζει να γίνεται ορατή γύρω στα τρία χρόνια όπου τα παιδιά αναπτύσσουν το συμβολικό παιχνίδι. Το παιχνίδι αυτού του τύπου τα βοηθά να μιμηθούν τις συμπεριφορές που έχουν παρατηρήσει.
Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό πως οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα για τα παιδιά τους. Για παράδειγμα πόσες φορές δεν έχουμε δει ένα κοριτσάκι τριών χρονών να ‘μαγειρεύει’ στην κουζίνα της ενώ η μητέρα της την ίδια στιγμή κάνει το ίδιο! Βέβαια πολλές φορές ως πρότυπα μπορεί να λειτουργήσουν συγγενικά πρόσωπα ή τηλεοπτικοί ήρωες. Είτε στη μια περίπτωση είτε στην άλλη η μάθηση επιτυγχάνεται με τον ίδιο τρόπο και έχει τις ίδιες επιπτώσεις. Αν η συμπεριφορά του προτύπου είναι θετική τότε και το παιδί θα υιοθετήση αυτή την θετική συμπεριφορά. Αν πάλι η συμπεριφορά είναι αρνητική όπως για παράδειγμα ένας επιθετικός πατέρας, τότε το παιδί υιοθετώντας τη συμπεριφορά του πατέρα του θα είναι επιθετικό τόσο κατά τα παιδικά του χρόνια όσο και ως ενήλικας.
Αναλογιζόμενοι, λοιπόν, τα παραπάνω, γίνεται φανερό πως οι γονείς οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όσον αφορά την συμπεριφορά τους και τα μηνύματα που περνούν στα παιδιά, καθώς λειτουργώντας ως πρότυπα για αυτά παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Ακόμη κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί μια ακόμη υποχρέωση των γονέων προς τα παιδιά τους. Αυτή δεν είναι άλλη από την άσκηση ελέγχου στα προγράμματα που παρακολουθούν τα παιδία, ούτως ώστε να αποφευχθεί η ταύτιση με μη κατάλληλα πρότυπα. Πάντοτε βέβαια, ο έλεγχος πρέπει να ασκείται μέσω του διαλόγου και να στηρίζεται σε λογικά επιχειρήματα.
Το θέμα γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο όταν συμπεριλάβουμε τις συνέπειες που μπορεί να έχει η ταύτιση με ένα ακατάλληλο πρότυπο, στη γενικότερη λειτουργηκότητα του παιδιού. Ένα παιδί που μιμείται ένα ακατάλληλο πρότυπο παρουσιάζει όπως ήδη αναφέρθηκε μια ακατάλληλη συμπεριφορά. Το γεγονός αυτό μπορεί να επηρεάσει τόσο τις κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις του παιδιού, όσο και τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις. Στην ουσία οι δύο αυτοί τομείς αλληλοεπηρεάζονται. Για παράδειγμα ένα παιδί που επιδεικνύει ιδιαίτερα παρορμητική και συγχρόνως απαιτητική συμπεριφορά, είναι σύνηθες να απομονώνεται από τους συνομηλίκους καθώς δεν μπορεί να προσαρμοστεί στους ρυθμούς του παιχνιδιού τους και των διαφόρων δραστηριοτήτων τους. Ακόμη για το παιδί αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο να παρακολουθήσει μια διδακτική ώρα χώρις να ενοχλεί ή να διασπαστεί η προσοχή του.
Εν κατακλείδι, τα παιδιά διαμορφώνουν τον χαρακτήρα όχι μόνο από όσα ακούν αλλά κυρίως από όσα παρατηρούν. Συνεπώς ο τρόπος που εμείς φερόμαστε και αντιδρούμε στα διάφορα γεγονότα είναι εκείνος που θα καθορίσει και τη δική τους αντίδραση, γεγονός που πρέπει να μας καθιστά προσεκτικούς. Ο γονέας που γνωρίζει τα συναισθήματά του και αναγνωρίζει τις πράξεις του είναι εκείνος που θα αποτελέσει το πλέον κατάλληλο πρότυπο για το παιδί του.
Δήμητρα Καραμποΐκη
Ψυχολόγος
Πηγή εικόνας: www.tlife.gr
